Şimdi “önemli olan ehliyet ve liyakat, bu halka hizmet eden makamların nereli olduğu önemli değil” denebilir. Ve ben de buna sonuna kadar katılıyorum. Ancak bu durumun Anayasanın öngördüğü (bölgesel) eşitliği sağlamadığı hususu, birçok vilayette haklı olarak dile getiriliyor. Zira, geçmişten günümüze baktığımızda, uygulamada, kamu kaynaklarının bakan, başbakan, cumhurbaşkanı çıkaran illere daha fazla gittiğini gösteriyor..

Bu yazıya başladığımda 21 gün sonra Cumhurbaşkanı (Başkan) ve Milletvekilleri seçimi yapılacaktı. Bugün ise tam sekiz gün sonra pazar günü ikinci turu yapılacak seçimle, intihap edilecek Başkan ya Doğu Anadolu’dan ya da Doğu Karadeniz’den olacak. Zaten büyük resme baktığımızda, Türkiye Cumhuriyeti kurulduğundan beri gelenekselleşen tablonun benzer nitelikler gösterdiği görülmektedir: Ya muhacir olarak bu topraklara gelenler ya da Doğu Karadeniz veya Doğu Anadolu bölgelerinden siyasetçiler ülkenin en üst makamında yer alıyor. 

Şimdi “önemli olan ehliyet ve liyakat, bu halka hizmet eden makamların nereli olduğu önemli değil” denebilir. Ve ben de buna sonuna kadar katılıyorum. Ancak bu durumun Anayasanın öngördüğü (bölgesel) eşitliği sağlamadığı hususu, birçok vilayette haklı olarak dile getiriliyor. Zira, geçmişten günümüze baktığımızda, uygulamada, kamu kaynaklarının bakan, başbakan, cumhurbaşkanı çıkaran illere daha fazla gittiğini gösteriyor.  

Batı Karadenizli Başkan ya da Başbakan Var mı?

103 yılda 12 Türk vatandaşı, (meclis tarafından, referandum ya da halkoyuyla) 21 kez Cumhurbaşkanı seçildi. Bu seçim, 22. kez seçilecek Cumhurbaşkanlığını, ya 12. Türk vatandaşına ya da 13. Türk vatandaşına verecek. 

1920-1923 yıllara arasında var olan Meclis Hükümeti sisteminde 5 ayrı Türk vatandaşının 6 kez İcra Vekilleri Heyeti Reisi seçildiği, 1923-2018 yılları arasında uygulanan parlamenter sistemde de 70 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Başbakanlığının ise 27 farklı Türk vatandaşı tarafından yürütüldüğü görülmektedir. 

Cumhurbaşkanları ve İcra Vekilleri Heyeti arasında hiç Batı Karadenizli yer almazken, iki farklı Başbakan bulunmaktadır. Bunların her ikisi de babalarının görevleri nedeniyle biri Tunceli’den Kastamonu’ya gelip yerleşen rahmetli Bülent Ecevit ve diğeri de Gürcistan göçmeni olup Adana’dan görev nedeniyle ailesinin Batı Karadeniz’e gelmesi neticesinde Sinop’ta doğan rahmetli Necmettin Erbakan’dır. 

Aslen Batı Karadenizli diyebileceğimiz hiçbir kimse, Başbakan-Başkan/Cumhurbaşkanı olarak ülkemizde hizmet etme şansı yakalayamamıştır. 

İstanbul ve Ankara’da Batı Karadenizli Milletvekili Adayları

İstanbul ve Ankara Dünya metropolleri arasında yer almakta ve taşradan önemli ölçüde göç almış bulunmaktadır. Bu nedenle, söz konusu metropollerin nüfusları içinde, örneğin Çankırı nüfusundan fazla Çankırılı Ankara’da, Kastamonu nüfusundan fazla Kastamonulu da İstanbul’da yaşamaktadır. 

Bununla birlikte, bizzat benim tanıdığım birçok Batı Karadeniz kökenli milletvekili aday adayına, bu iki metropolde milletvekili adaylığı için yeterince şans verilmemiş, kendileri milletvekili aday listelerinde yer alamamışlardır. 

Şu an itibariyle bu iki Dünya şehrimizden çıkan Batı Karadenizli (11 vilayet) milletvekili sayısı, bir elin parmakları kadar bile yoktur. 

Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgelerinden İstanbul ve Ankara’da birçok aday TBMM’ye giderken Batı Karadeniz Bölgesinin çok geri kalması inkisara neden olmuştur. Diyebilirim ki, Batı Karadenizliler nüfusu oranında nüfuzu olmadığından yakınmaktadırlar.

Ancak, Cumhurbaşkanlığı seçimi bölgenin fırsat eşitliği talebi için fevkalade önemlidir. 

Bakanlar Bölgelere Eşit Olarak Dağıtılmalıdır

Cumhurbaşkanı ya da Başbakan seviyesinde bölgenin üst düzey devlet yöneticisi çıkaramaması üzerinde tahlil ve analizler yapılması gerektiğini değerlendiriyorum. Ancak bu husus, bu yazının konusu değil. 

Öte yandan bölgeye uzun süredir bakanlık verilmemesi, Batı Karadeniz’in en fakir bölge olarak kalmasında önemli bir sebep olarak görülüyor. TÜİK verilerinde TR82 bölgesinin en geride kalması, Çanakkale ve Kurtuluş Savaşında açık ara  en çok şehit veren illerin yer aldığı bölge insanını rencide etmektedir. Batı Karadenizliler, ödüllendirme beklerken kendilerinin cezalandırıldığını düşünmekte ve buna da anlam verememektedirler.  

Milletvekili seçiminde istediğini alamayan bölge insanı için 29 Mayıs 2023 tarihi itibariyle başlayacak yeni dönemin ve sürecin önemi büyük. Kurulacak kabinede bölgeye iki bakanlık verilmesi yeni bir süreci başlatabilir. Örneğin, turizm, su politikaları ve yüksek hızlı tren merkezi seçilecek bir Batı Karadeniz’e bu imkân verilmesi halinde, bölge yeni bir İsviçre olarak öne çıkabilir. Hatta Batı Karadeniz Bölgesi, Türkiye’nin kalkınma sürecinin lokomotifi bile olabilir. 

Bölgelere  Eşit Bakanlık Vaadi Cumhurbaşkanlığı Seçiminin Galibini Belirler

Şu bir gerçek: Batı Karadeniz’e iki bakanlık sözü, bu sözü verecek adaya oyların blok halinde değilse bile çoğunu getirir. 

Görebildiğim kadarıyla, önde gelen siyasi partilerimizin PR ekipleri inovasyona açık değil, halkın kalbine erişemiyorlar. Seçmenler beğenmediği ya da nefret ettiği adaya vermemek için kendi adayına yöneliyor. 

28 Mayıs’ta yarışan iki adaydan herhangi birisinin ipi göğüslemesinin, seçimi almasının bir yolu daha var: 

Her bölgeye eşit bakanlık verileceği sözü…

Ama bölgenin yerlisi ve millisi olmak kaydıyla. 

Hatta performansı da işin içine koymalı.

Her bölgeden yüzde olarak en çok oy veren vilayetlerden Bakan yapacağız denmesi.

Böylece tatlı bir rekabet içinde her bölgenin kendi içinde büyük ve yeni bir heyecan uyanmaz mı?