Zaman ve mekâna göre, küçük bir hayalde dünyalar kuran insana, koca bir gök kubbe dar gelebilir.

Zaman izafidir.

Bazen on yıllar hızla geçer.

Bazen saniyeler uzar da uzar.

Zaman ve mekâna göre, küçük bir hayalde dünyalar kuran insana, koca bir gök kubbe dar gelebilir.

Tüm bunlar kolaylık ve zorlukla bağlantılıdır, acı ve saadetle ilintilidir.

Zamanın ve mekanın akışı ve insanın haleti ruhiyesi belirleyicidir.

Peki bu izafiyete karşın yine de zamanın bir matematiği olabilir mi?

Yoksa aşkın matematiği gibi midir?

İkiden bir çıkınca sıfır mı kalır?

Bunun için geçmiş deneyimlerimizden yola çıkmalı ve bir önerme de bulunmalıyız.

Benim gibi yüzü çoktan yarılamış insanların bu tecrübi bilgiyi kullanmaya hakları var.

Etrafınıza sorun.

Yıllar hangi dönemde çabuk geçiyor?

Hangi dönemde uzamıştır yıllar?

Ben bu sorgulamayı yaptım.

Hem ruhumda hem geçmiş hayatımda.

Şuna karar verdim:

“Küçük yaşlarda birim zaman (örneğin bir yıl) çok uzun geliyor.

İleri yaşlarda ise o birim zaman, bir yıl, çok kısa izlenimi veriyor.

Oysa her ikisinde de en az 365 gün ve gece var.

İlk bahar yaz, son bahar, kış ikisinde de tastamam.

Gün ve gece yine 24 saat.

12 ay ve 52 hafta eksiksiz.

Peki bu algılanma ve izafiliğin matematiği olabilir mi?

Varsa nasıl açıklanmalıdır?

Yeni ilk okula başlayan ve hemen büyümek isteyen bir öğrenci, 4-5 yılın bitmeyeceği kanısına kapıldığında,

Yine üniversiteye başlayan biri yeni bir şehirde yeni bir devlet yurdunda, eski kaleye bakar ve bu dört yıl nasıl geçer diye düşündüğünde,

Ya da arkadaşını başka ülkeye yollayan gencin önüne 9 ay on yıllar gibi dikildiğinde,

Orta yaşlı her insanın son on yılı nasıl geçti hatırlamıyorum, bırakın son bir yılı hayretinde,

Bir anneannenin 90 yılı bir yana son bir yılı hızla geçti diye açıklamasında,

Gelin zamanın matematiğini yapalım ve açıklamaya çalışalım:

Bu matematikte de aslında izafiyet var.

Örneğin ana okulunu bitirip ilk okula başlayacak olan çocuk 5 yaşındadır.

Onun için bir yıl bir bütünün yaşanmış beş parçasından biridir. Hayatının beşte biri. 1/5

Orta okula geçtiğinde artık on yaşındadır ve burada da bir yıl hayatının onda biridir. 1/10

Üniversite de hazırlığı bitirdiğinde 20 yaşındadır ve bir yılın anlamı 1/20’dir.

50 yaşında emekliliğe doğru giderken bir yılın değeri, kendi hayatına göre çok az bir kısımdır. 1/50

90 yaşına ulaştığında ise bir yıl artık hayatının 1/90’ıdır.

1/5, 1/10’dan, 1/20 ise 1/50’den büyüktür. 1/90 ise matematikte, bu matematiksel değerlerin en küçüğüdür.

Bir yıl bir yıldır. Ayları, mevsimleri aynıdır. Zorlukları da aynı kabul edilse bile, yaşanmışlıklarına göre gençlikte zaman uzun gelir. Yaş ilerledikçe zamanın akışı hızlanır. Çünkü ömre oranlanır.

Aşkın matematiğinden farklı.

Zamanın da ayrı bir matematiği var.